نقد فیلم جری لی لوئیس: معمایی درون فکر: روح مسیحایی راک اند رول (جشنواره کن 2022) - آسانسور

به گزارش آسانسور، برادران کوئن موقتا راه خود را از هم جدا نموده اند تا سراغ شخصیت های کاریزماتیکی بروند که روحشان از طریق ابلیس تسخیر شده است. برای جوئل، اقتباس سینمایی از نمایش نامه مشهور ویلیام شکسپیر یعنی مکبث بود و برای ایتن، مستندی درباره یکی از اسطوره های موسیقی راک است که عمری بسیار بیشتر از هم عصران خود داشته است.

جری لی لوئیس: معمایی درون فکر نگاهی گذرا به زندگی یکی از نوابغ موسیقی راک دارد، آن هم به شیوه ای کاملا کوئنی و فراز و فرود های زندگی این وجود مسیحایی را که شیاطین درونش، او را به این راستا رهنمون نموده اند، نشان می دهد.

این مستند 73 دقیقه ای که کوئن با همکاری همسرش تریشا کوک ساخته است، از تصاویر آرشیوی اجراها و مصاحبه ها یاری گرفته است، تصاویری که لوئیس را در کانون توجه قرار داده و عمدتا شامل مواردی است که برای تلویزیون ضبط شده است. لوئیس که خود را گناهکاری توصیف می نماید که عاشق گناه کردن است، حرفه پرافت و خیزی را تجربه نموده است، از سال های طلایی دهه 50 و 60 میلادی و به معروفیت رسیدن با موسیقی راک و تبدیل شدن به چهره ا نمادین در معبد مقدس راک اند رول تا نابودی حرفه اش با ازدواج جنجالی با مایرا براون و برخاستن از زیر خاکستر و احیای مجدد فعالیتش با روی آوردن به موسیقی کانتری و اجرا های آیینی و مذهبی. گویا داشت با این کار به ریشه های اعتقادی خود جامه عمل می پوشاند. زندگی جری لوئیس که همواره در معرض توجه بوده است، پیش از این نیز در فیلم بیوگرافیک گلوله های بزرگ آتش که نامش برگرفته از ترانه لوئیس به همین نام است، با بازی دنیس کواید در نقش لوئیس به تصویر کشیده شده بود.

برادران کوئن که برای سال ها در کنار هم فیلم های داستانی ساخته اند و فیلم های تحسین شده ای مثل جایی برای پیرمرد ها نیست، ای برادر، کجایی؟ و فارگو را در کارنامه خود دارند، اینبار تصمیم گرفته اند تا اقلا برای مدتی کوتاه، به شکل انفرادی به راه خود ادامه دهند. گرچه ایتن همواره زیر سایه برادر بزرگ خود بوده است، اما با نگاهی به نظرات منتقدان، توانسته مهارت های فردی خود در کارگردانی را به رخ همگان بکشد و با هوشمندی خاص خودش، شما را مبهوت این اثر تماشایی بکند.

نقد فیلم جری لی لوئیس: معمایی درون فکر

اسکرین دیلی - تیم گریرسون

مستند آرشیوی جری لی لوئیس: معمایی درون فکر موضوع محوری خود را مثل یک چیستان طرح می نماید، یک راک اند رولی که اشتیاق و شیاطین وجودش، خوراک موسیقی آتشفشانی او بوده است. در اولین پروژه کارگردانی فردی خود، ایتن کوئن از تصاویر مصاحبه ها و اجراهای موجود بهره گرفته است تا تصویری را خلق کند که از صراحت به دور است، اما با اینحال تصویری کلی از این به دست می دهد که چه چیزی درباره این اسطوره ی86 ساله وجود دارد.

یقینا هواداران موسیقی راک و کانتری به شنیدن نوای پیانوی فردی پرکار در عرصه موسیقی علاقه دارند اما از طرفی این اثر کنجکاوی مخاطبان را نیز تحریک می نماید، چرا که ایتن کوئن همراه با برادرش جوئل، برای سال ها، یکی از پای ثابت های جشنواره ها بودند.

کوئن با ساخت این مستند در پی یک بیوگرافی سرراست نیست، گرچه او حقایقی اولیه درباره لوئیس و چگونگی به معروفیت رسیدن او را در اختیار مخاطب قرار می دهد. در عوض معمایی درون فکر به مانند عنوانش، مثل یک معما است و یا بهتر است بگوییم که لوئیس همانند یک چیستان است که باید جواب آن را پیدا کنیم.

در طول مدت نمایش این مستند که تنها 74 دقیقه است، معمایی درون فکر تمایل دارد به جای اینکه موضوعات را با جزئیات بیشتری آنالیز کند، به شکلی سرسری از روی آن ها بگذرد، اما از طرفی کوئن بخش مهمی از موضوعات مورد توجه خودش را در این فیلم گرد آورده است. فیلم های اجراهای او خصوصا در برهه تاریخی مهم دهه ی 1950 میلادی، همچنان محلی برای بحث و مکاشفه است و کوئن با ذکاوتی به خصوص، این اجرا ها را تقریبا در کل طول مدت مستند گنجانده است تا ما با تماشا این ها، شیفته و مجذوب قدرت بی مثال لوئیس شویم.

مستند در سرانجام با ویدیو های اخیر کوئن به سرانجام می رسد که او را در حالتی بسیار شنماینده تر از آن گربه شرور و جهنمی سال های دور نشان می دهد و مستند با خاطر نشان کردن این نکته که او بیشتر از هم عصران خود زیسته است، توضیحی مختصر به ما می دهد که چرا این هنرمند افسانه ای، به The Killer ملقب شده است و همچنان ما را مبهوت و سردرگم می نماید.

ورایتی - اوون گلایبرمن

وقتی که مستندی به عنوان یک پروژه خارج از روال عادی ساخته می گردد، آن هم به وسیله فیلم سازی که اغلب اوقات، فیلم های بلند داستانی می سازد، کنجکاوی و هیجان ویژه ای برای تماشا زاویه نگرش و نوع ساخت این اثر وجود دارد. گرچه این مستند صرفا درباره موسیقی است، اما فرصتی در اختیار ایتن قرار داده است تا مهارت های فردی خود را به رخ بکشد و او پیروز به انجام این کار می گردد، آن هم به روشی کاملا ایتن کوئنی: هوشمندانه، با تواضع و مرز هایی ناپیدا، اما با ضربه ای درونش که شما را غافل گیر خواهد نمود.

جری لی لوئیس: معمایی درون فکر از تصاویر آرشیوی و مصاحبه هایی که بیشتر در تلویزیون اجرا شده است، بهره گرفته و این روز ها شاید مستند ها بخواهند با حجم متنابهی از چنین تصاویری، متحیرتان بنمایند اما این مستند در زمره آن آثار قرار نمی گیرد. به عبارت دیگر، کوئن برای مصاحبه با یک عده آدم که چیز های روشنگرانه ای درباره لوئیس می گویند، پایش را از خانه بیرون نگذاشته است و بیشتر این حکایات، چیز هایی که از دهان خود جری لوئیس بیرون می آید.

شاید شما بگویید که این کاری آسان و یا حتی از روی تنبلی است اما در واقع تسکینی است تا شما را از دست پرچانگی ها خلاص کند. ایتن کوئن فیلم ساز بسیار خوبی است و با تدوین گر درجه یک خود یعنی تریشا کوک همکاری نموده است تا فیلم های مختلف با ذائقه و طعمی دلپذیر ترکیب شوند و این درست همان چیزی است که می خواهید، این مستند شما را نشئه جری لوئیس می نماید و در همان حال نگهتان خواهد داشت.

کوئن بعلاوه اجازه داده است تا این فیلم های آرشیوی تا زمانی که دلش می خواهد پخش گردد که معمولا کل یک آهنگ را شامل می گردد و به خود گفته است: چگونه می توانی بی خیال این ها شوی؟ و البته حق با اوست و کوئن با هماهنگ کردن فیلم با عیش و خوشی های شخصی اش، عصاره ای ناب از لذت شب های مهتابی راک اند رولی را به ما می دهد.

گاردین - پیتر بردشاو

کوئن مستندی سراسر لذت بخش را ساخته است که به کلی از تصاویر آرشیوی جری لوئیس در گذر سال ها و از مصاحبه ها و اجرا های او ساخته شده است که با شروع طوفانی او در دهه 1950 شروع می گردد. کوئن با نشان دادن تصاویر شگفت انگیز دهه 50، جری لی را شبیه یکی از وحشتناک ترین ابرشرور های ماجراهای بتمن نشان داده است: ریدلر، ریدلری که مو های بلند فر او به پرواز در می آید و نت های موسیقی را با آن انگشتان صاف و دراز به صدا در می آورد، آن هم به هنگام اجرای آهنگ معروف و پیروز خودش یعنی Whole Lotta Shakin Goin On و جایگاه پیانو را به یک طرف پرت می نماید و پایش را روی پیانو می گذارد و باز هم می نوازد.

هالیوود ریپورتر - جان دفور

جری لی لوئیس: معمایی درون فکر دقیقا همان چیزی است که هواداران دو آتشه موسیقی راک آرزویش را داشتند. مستندی که مالامال از اجرا های لوئیس پر شده است و نشان می دهد که چگونه مردی که حتی به ندرت آهنگ های خودش را می نوشت، توانست صاحب جایگاهی والا در تالار مفاخر راک اند روال بگردد.

اگر این مستند را کوئن کارگردانی نمی کرد، معمایی در فکر مستحق این بود که در فستیوالی اکران گردد که کمتر از کن خودنمایی می نماید و مستند سازی مثل تام زیمنی که در حوزه موسیقی متخصص است و آثار چشمگیری درباره هم عصران لوئیس یعنی الویس و جانی کش ساخته است، می توانست اسطوره را از حقیقت جدا کند و میراث موسیقایی او را دنبال کند، چیزی که در این فیلم کمتر شاهدش هستیم.

البته به این معنی نیست که معمایی درون فکر هیچ دید ژرف و عمیقی از موضوع محوری خود ارائه نمی نماید اما باید بگوییم که سلبریتی هایی که به مبل برنامه های زنده تکیه می زنند، بیشتر اوقات آن خود واقعی شان را در تلویزیون نشان نمی دهند. معمایی درون فکر شاید برای آن هواداران جان سخت ریشه های موسیقی راک و کسانی که باید تمامی فیلم های برادران کوئن را نگاه نمایند، خوشایند باشد. اما اگر این فیلمی است که ایتن کوئن را قانع نموده است که از فیلم و فیلم سازی دست نکشد، چیزی بود که ارزش ساختش را داشت.